(Dutch below)
What do colonial objects in museums mean to people from related cultural backgrounds? With this question, Religious Matters team member Marleen de Witte approached the Ghanaian community in the Netherlands. The result was a unique theatre project, that not only offered new perspectives on the value of misappropriated African heritage, but also new research insights.
Wish from the community
“The idea to make theatre came from the advocacy organisation Ghana Union Netherlands,” Marleen explains. She is in close contact with the Ghanaian community in the Netherlands through her involvement in the research project Pressing Matter and her specialism in Ghanaian heritage.
“Members of Ghana Union Netherlands had come to the Afrika Museum at our request to reflect on the collection. They were keen to organise a follow-up that could benefit more Ghanaians, as the museum is a distant and inaccessible bastion for many people.”
“Theatre maker and researcher Nii Ocquaye Hammond came up with the idea of bringing heritage objects to life through the performing arts. With support from New Dutch Connections – a theatre foundation dedicated to connecting refugees and citizens – we are now developing this idea. We make the performances Xebieso and Bring me Back Home in which the relationship of African diaspora communities with their lost heritage plays the main role.
‘Pagan’ objects
In the creation process of these performances – one featuring professional actors and dancers from New Dutch Connections, the other involving the Ghanaian amateur theatre group Ghana Agoro Mma from the Bijlmer neighbourhood in Amsterdam – Marleen’s research has played a crucial role. “I am researching religious objects from Ghana,” she explains. “What journey were they on before ending up in a European museum collection? And what new meanings were they given during and after that journey?”
“With this knowledge, I was able to interpret the African objects used for the plays. This was also necessary: some actors were initially wary of these ‘pagan’ objects because they feared they compromised their social standing as good Christians. However, by demonstrating that the objects carry a culture and history of forgotten knowledge, traditions, and stories, everyone eventually became enthusiastic.”
Inspiring discussions
“In turn, the actors influenced my research,” Marleen continues. “During the rehearsals, we reflected on the associations, feelings, and values that participants attached to the objects. There were interesting discussions, for example about why they had never been told about the objects before, and what they said about their identity. This showed me that restitution should go beyond simply returning objects. It is also about bringing knowledge and stories back to communities, including those in the diaspora.”
Particularly the interaction with a 16-year-old Liberian-Dutch boy stuck with Marleen. She had shown him video footage of a religious festival in Ghana where priests performed a dance. “It really touched him, because he recognised his own experience as an urban dancer. It moved me, that a boy who has never been to West Africa and who is looking for a connection to his father’s heritage, found it on such a physical level.”
Money for external collaboration from Utrecht University
In addition to her substantive input, Marleen also contributed financially to the theatre project. With the help of the Culture, Heritage & Arts Impact Network (CHAIN) of Utrecht University, she was able to cover expanses of the Ghanaian amateur group, such as the rent of the rehearsal space and the travel expenses of the actors. “This financial contribution has truly paid off, both in the creation process and in the connection the amateur actors got with each other and their heritage.”
The theatre project is now in full swing, with two try-outs staged in Utrecht and plans for new performances. “We would like to stage the performances in the Bijlmer, closer to the community itself,” Marleen says. “Ultimately, you do it for them.”
“With this co-creation project I have realised how valuable research can be for partners outside the university. It is important not only to publish academic papers, but also to find formats that can appeal to non-academics. I truly see this opportunity as a gift.”
This project is one of many collaborative initiatives in which researchers from the Faculty of Humanities at Utrecht University work with external (civil society) organisations. Previous collaborations have resulted in ethical advice on compensations in the childcare allowance affair, a teaching program on terrorism, and a citizen-science project in which citizens act as archaeologists in their own gardens. Would you also like to benefit from our extensive expertise? Get in touch with Sjoer Bergervoet, External Relations Manager at the Faculty of Humanities (s.a.bergervoet@uu.nl)
Text: Sabine Waasdorp, Public and Stakeholder Communication Consultant (UU).
Afrikaans erfgoed als performance: theater inspireert de Ghanese gemeenschap én het onderzoek van Marleen de Witte
“Wat betekenen koloniale objecten in musea voor mensen met een verwante culturele achtergrond? Met die vraag stapte Religious Matters-teamlid Marleen de Witte naar de Ghanese gemeenschap in Nederland. Het leidde tot een uniek theaterproject met niet alleen nieuwe perspectieven op de waarde van ontvreemd Afrikaans erfgoed, maar ook nieuwe onderzoeksinzichten.
Wens vanuit de gemeenschap
“Het idee om theater te maken kwam uit de belangenorganisatie Ghana Union Netherlands”, vertelt Marleen. Ze staat in nauw contact met de Ghanese gemeenschap in Nederland door haar betrokkenheid bij het onderzoeksproject Pressing Matter en haar specialisme in Ghanees erfgoed.
“Leden van Ghana Union Netherlands waren op ons verzoek naar het Afrika Museum gekomen om op de collectie te reflecteren. Ze wilden graag een vervolg organiseren waar meer Ghanezen van konden profiteren, want het museum is voor veel mensen een ver en gesloten bastion.”
“Theatermaker en onderzoeker Nii Ocquaye Hammond kwam met het idee om erfgoedobjecten via de podiumkunsten tot leven te wekken. Met behulp van New Dutch Connections, een theaterstichting gericht op het samenbrengen van vluchtelingen en burgers, zijn we dit idee nu aan het uitwerken. We maken de voorstellingen Xebieso en Bring me Back Home waarin de relatie van Afrikaanse diasporagemeenschappen met hun verloren erfgoed de hoofdrol speelt. Zo kunnen we verhalen delen die het museum niet vertelt.”
‘Heidense’ objecten
In het maakproces van de voorstellingen – de een met professionele acteurs en dansers van New Dutch Connections, de ander met de Ghanese amateurtheatergroep Ghana Agoro Mma uit de Bijlmer – heeft Marleens onderzoek een cruciale rol gespeeld. “Ik doe onderzoek naar religieuze objecten uit Ghana”, legt ze uit. “Welke reis hebben ze afgelegd voordat ze in een Europese museumcollectie terechtkwamen? En welke nieuwe betekenissen kregen ze gedurende die reis en na afloop toebedeeld?”
“Met die kennis kon ik de Afrikaanse objecten die voor de toneelstukken worden gebruikt duiden. Dit was ook nodig: sommige spelers waren wat huiverig voor deze ‘heidense’ objecten, omdat ze hun sociale positie als goed christen in gevaar zouden brengen. Maar door te laten zien dat de objecten een cultuur en geschiedenis in zich dragen van vergeten kennis, tradities en verhalen, werd iedereen uiteindelijk toch enthousiast.”
Inspirerende discussies
“De spelers hebben op hun beurt mijn onderzoek beïnvloed”, vervolgt Marleen. “Bij de repetities stonden we stil bij de associaties, gevoelens en waarden die deelnemers aan de objecten verbinden. Er werden interessante discussies gevoerd, bijvoorbeeld over de vraag waarom niemand hen eerder over de objecten had verteld en wat ze zeiden over hun identiteit. Dit liet mij zien dat restitutie breder moet zijn dan objecten teruggeven. Het gaat ook over kennis en verhalen terugbrengen bij gemeenschappen, ook in de diaspora.”
Met name de interactie met een zestienjarige Liberiaans-Nederlandse jongen is Marleen bijgebleven. Ze had hem video-opnames van een religieus festival in Ghana laten zien waar priesters een dans uitvoerden. “Hij werd er echt door geraakt omdat hij zijn eigen ervaring als urban dance-danser herkende. Het raakte mij dat een jongen die nooit in West-Afrika is geweest en zoekt naar een connectie met het erfgoed van zijn vader, dat op zo’n lichamelijk niveau vindt.”
Geld voor externe samenwerkingen van de Universiteit Utrecht
Naast inhoudelijke input heeft Marleen ook financieel bijgedragen aan het theaterproject. Zo heeft ze met behulp van het Culture, Heritage & Arts Impact Network (CHAIN) van de Universiteit Utrecht kosten van de Ghanese amateurgroep op zich kunnen nemen, zoals de huur van de repetitieruimte en de reiskosten van de spelers. “Deze financiële bijdrage heeft zich echt uitbetaald in het maakproces en de verbondenheid die de amateurspelers met elkaar en hun erfgoed kregen.”
Het theaterproject is inmiddels in volle gang, met twee opgevoerde try-outs in Utrecht en plannen voor nieuwe opvoeringen. “We willen de voorstellingen ook graag in de Bijlmer opvoeren”, vertelt Marleen. “Dichter bij de gemeenschap, want voor hen doe je het uiteindelijk.”
“Met dit co-creatie-project heb ik gezien hoe waardevol onderzoek kan zijn voor partners buiten de universiteit. Het is belangrijk om niet alleen academische papers te publiceren, maar ook vormen te vinden die niet-academici kunnen aanspreken. Dat dit op mijn pad is gekomen, zie ik echt als een cadeautje.”
Dit project is een van de vele samenwerkingsinitiatieven waarin onderzoekers van de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht samenwerken met externe (maatschappelijke) organisaties. Eerdere samenwerkingen leidden al tot onder meer een ethisch advies voor het herstel na de kinderopvangtoeslagaffaire, een lesprogramma over terrorisme en een citizen-science project waarbij burgers in hun achtertuin als archeologen te werk gingen. Wilt u ook gebruik maken van onze brede expertise? Neem dan contact op met Sjoer Bergervoet, manager externe relaties van de Faculteit Geesteswetenschappen (s.a.bergervoet@uu.nl).
Tekst: Sabine Waasdorp, Adviseur Publieks- en Stakeholderscommunicatie (UU)